Η τεχνητή νοημοσύνη εισέβαλε στη ζωή μας τα τελευταία χρόνια, δημιουργώντας αντιφατικές στάσεις στην κοινωνία.
Ο όρος «τεχνητή νοημοσύνη» αναφέρεται στην ικανότητα μιας μηχανής να εκτελεί ανθρώπινες γνωστικές λειτουργίες όπως η μάθηση, η δημιουργικότητα και ο σχεδιασμός, με στόχο την ολοκλήρωση δράσεων για τις οποίες μέχρι σήμερα ήταν απαραίτητη η ανθρώπινη νοημοσύνη. Ο άνθρωπος εκπαιδεύει» τις μηχανές μέσω τεχνικών, αλγορίθμων και νέων τεχνολογιών προκειμένου να μπορούν να κατανοούν το περιβάλλον, να λαμβάνουν αποφάσεις, να εκτελούν πολύπλοκές λειτουργίες αντί για αυτόν και μάλιστα με μεγαλύτερη επιτυχία.
Στα πλαίσια αυτού του σκοπού το 2016 η Microsoft έθεσε σε λειτουργία το ρομπότ Tay, ένα chatbot, το οποίο σχεδιάστηκε για να συνδιαλέγεται με χρήστες του Twitter. Ο Τay ήταν προγραμματισμένος να προσαρμόζεται, να μιμείται και να απαντά σε όσους του απευθύνονταν, με αντίστοιχο επικοινωνιακό ύφος. Καθώς ο Τay αλληλεπιδρούσε με τους χρήστες, άρχισε να ενσωματώνει και να αντανακλά τη γλώσσα, τον τρόπο επικοινωνίας και τις πεποιθήσεις που εκφράζονταν από την πλευρά των συνομιλητών του. Έτσι, προσβολές, ρατσιστικές αντιλήψεις και σεξιστικές εκφράσεις πύκνωναν στο επικοινωνιακό του ρεπερτόριο ως απότοκα μάθησης που προέκυψαν από τη συμπεριφορά των χρηστών. Για τους παραπάνω λόγους, η λειτουργία του Tay σταμάτησε απότομα μέσα σε 24 ώρες. Οι άνθρωποι που επικοινώνησαν μαζί του και θέλησαν να τεστάρουν τους αλγόριθμούς της τεχνητής νοημοσύνης, έκαναν χρήση προσβλητικού περιεχομένου και ανάρμοστων επικοινωνιακών μοτίβων. Έτσι το ρομπότ αφομοίωσε και αντανάκλασε τις πεποιθήσεις, τις αξίες, τις εκφράσεις και τις ιδεολογίες που «διδάχτηκε».
Η τεχνητή νοημοσύνη αντανακλά την ανθρώπινη σκέψη, γνώση και αναπόφευκτά προκατάληψη και ιδεολογία. Τα ΑΙ μοντέλα διαμορφώνονται από το είδος της πληροφορίας που συλλέγουν, αντλώντας δεδομένα από τεράστιες βάσεις και από πολυάριθμες πηγές. Οι εν λόγω πηγές όμως μπορεί να περιλαμβάνουν προκαταλήψεις και στερεότυπα που θεμελιώνουν κοινωνικές ανισότητες και φυλετικές διακρίσεις, ενώ παράλληλα χρωματίζονται πολιτικά ή πολιτισμικά διαμορφώνοντας ολόκληρα ιστορικά αφηγήματα. Οι επιστήμονες προσπαθούν να θέσουν στο ΑΙ τους σωστούς αλγόριθμους με βάση τους οποίους θα τεθούν όλα τα παραπάνω υπό έλεγχο. Είναι όμως αυτό εφικτό; Και ποιος αποφασίζει ποια είναι η σωστή ή η λάθος πλευρά της ιστορίας;
Ο άνθρωπος, εκπληρώνοντας τη μοίρα του ως ένας ατελής πέρα για πέρα Δημιουργός, διαμορφώνει την τεχνητή νοημοσύνη «κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωση». Η παραπάνω παραδοχή απαντά ως ένα βαθμό στο αρχικό ερώτημα, σχετικά με το αν το ΑΙ αποτελεί ένα σημαντικό επίτευγμα ή μια απειλή.
Ψυχολόγος
Αναστασία Μάμαλη